Franse ISP free blokkeert automatisch reclamebanners

Abonnees van de Franse internet service provider Free, die een klein kwart van de Franse markt in handen heeft, zullen de voorbije dagen ongetwijfeld gemerkt hebben dat het internet er voor hen net iets anders is gaan uitzien.

Reclame automatisch geblokkeerd

Sinds 3 januari  heeft Free automatisch -en onaangekondigd- een update van zijn ADSL box doorgevoerd, waardoor een belangrijk deel van alle internetreclame automatisch en zonder pardon geblokkeerd wordt.

Welke reclame gefilterd wordt is nog niet helemaal duidelijk.  Het lijkt erop dat reclame geblokkeerd wordt op basis van de servers vanwaar hij afkomstig is.  Google Adsense, met voorsprong de grootste reclameregie op het internet, lijkt samen met onder andere NetAvenir et AdTech het voornaamste slachtoffer.  Google Adwords wordt volledig geblokkeerd en op heel wat websites verdwijnen banners eenvoudigweg van het scherm.

Druk op Google om reclame-inkomsten te delen?

De eerste reacties wijzen erop dat Free Google en diens concurrenten ertoe wil dwingen geld op tafel te leggen voor de doorgifte van reclame aan zijn abonnees.  Volgens Free zelf zijn adblockers volkomen legaal.  Heel wat browsers hebben zelf een adblocker ingebouwd.

Free lijkt daarbij echter één belangrijk verschil tussen zijn eigen nieuwe “dienst” en de adblockers van bijvoorbeeld Chrome uit het oog te verliezen en dat is dat deze laatsten aan de consument zelf de controle en het beslissingsrecht geven, terwijl Free sinds enkele dagen zijn abonnees de vrijheid ontneemt om zelf te beslissen of ze al dan niet reclame willen ontvangen.

Het hoeft niet te verbazen dat de marketingsector in Frankrijk op zijn achterpoten staat en dat ook heel wat bedrijven die voor de financiering van hun website afhankelijk zijn van reclame erg ongerust zijn.  Zij dreigen immers aanzienlijke schade te lijden als hun reclame-inkomsten een duik nemen.

Juridische argumenten?

Juridisch gezien is het nochtans niet evident voor bedrijven en abonnees om hierop te reageren:

Een eerste natuurlijke reactie is dat de vrijheid van meningsuiting hier in het gedrang is.  Die vrijheid van meningsuiting kan je echter slechts inroepen ten aanzien van de overheid en niet tegen een privébedrijf als Free.  Bovendien is het nog maar de vraag of een commerciële reclameboodschap in een internetbanner als een “mening” beschouwd kan worden.

Ook in het kader van net neutrality zou hier een stevig boompje opgezet kunnen worden, alleen is net neutrality tot nader order vooral een vaag ethisch begrip dat niet in wetteksten is gegoten en dus moeilijk afdwingbaar kan zijn.

Free zou echter wel op reacties kunnen stuiten van abonnees en adverteerders of website eigenaars op basis van enerzijds de consumentenwetgeving en anderzijds het algemeen handels- en verbintenissenrecht.  Als consument ben je immers met Free een overeenkomst aangegaan op basis van een aantal voorwaarden, waarvan Free er nu ongevraagd en onaangekondigd eentje wijzigt.  Voor zover een consument zou kunnen voorhouden dat het hier om één van de essentiële voorwaarden van de dienst gaat, zou hij wellicht zijn abonnement kunnen opzeggen.  Alleen is het nog maar zeer de vraag of de mogelijkheid om reclame te ontvangen als een essentieel onderdeel van een internetabonnement gezien kan worden.  Bovendien liggen de meeste internetgebruikers wellicht niet echt wakker van het feit dat zij reclame “mislopen”.

Google zelf en benadeelde adverteerders en websites hebben wellicht wél een goed argument in het (buitencontractueel) verbintenissenrecht.  De blokkeringsmaatregel van Free brengt immers ernstige schade toe aan hun bedrijf op een wijze die een normale ISP wellicht zou (moeten) vermijden.  Die schade kan in theorie op Free verhaald worden door de bedrijven in kwestie voor zover bewezen kan worden dat de beslissing van Free in rechtstreeks oorzakelijk verband staat met de geleden schade.

Dat die schade zal ontstaan, staat overigens als een paal boven water.  Alleen al het te verwachten claims van adverteerders tegen regies en/of websites voor betaalde maar niet geleverde reclameruimte dreigt immens te worden en het spreekt voor zich dat de regies en/of websites op hun beurt bij Free zullen komen aankloppen.

Maatregel snel weer ingetrokken?

Het wordt in elk geval interessant om volgen hoe dit verhaal verder evolueert en welke de reactie van Google en anderen zal zijn, maar ook of het initiatief van Free navolging krijgt bij andere ISP’s.  Franse media melden alvast dat Free vooral een statement wil maken ten aanzien van Google en weldra de blokkering zou opheffen en de Franse minister bevoegd voor “digitale economie” Pellerin op haar beurt heeft al opgeroepen om deze beslissing zo snel mogelijk ongedaan te maken.

Update 09/01

Inmiddels melden diverse Franse media dat het management van Free na een onderhoud met de Franse regering zopas beslist heeft om de automatische blokkering op te heffen.  De abonnees van Free ontvangen dus opnieuw gewoon reclameboodschappen, maar de mogelijkheid om ze alsnog te blokkeren lijkt behouden, waardoor elke abonnee nu zelf beslist of hij reclame al dan niet wil blokkeren.

De ganse historie laat wel een hele reeks vragen onbeantwoord over de rol van ISP’s, net neutrality en het marktevenwicht in de internetsector.